رمز و رازِ ریاضی

هرگاه خسته شدید، کار با مسئله‌های ریاضی را کنار بگذارید و زمانی دیگر سراغش بیایید. هر مسئله یا راهنمایی یا راهِ‌حل را متوجه نشدید دوباره و سه‌باره بخوانید. اگر لازم شد از آن بخش بگذرید و روزی دیگر دوباره برگردید سراغش. این بار حتماً دیدِ بهتری از مسئله خواهید داشت.

 تا اینجا چند بار گفته‌ام هرکس خواست حل مسئلۀ ریاضی را به جادو تبدیل کند و غیرقابل فهم و رازآلود حرف بزند، از او دوری کنید. هنوز هم همین را می‌گویم و هموراه همین را خواهیم گفت. اما این حرفِ من دربارۀ راهِ‌حل‌ها است و نه دربارۀ مسئله‌ها. مسئله‌ها در ریاضیات همیشه رازهایی دارند، یک مسئلهٔ سالمِ ریاضی، همیشه خاصیت‌های یک معما را دارد. درواقع یک مسئلۀ ریاضی مانند یک رمز است که باید باز شود.

برای اینکه تفاوت رازآلود بودنِ پرسش‌ها را با رازآلود بودنِ پاسخ‌ها متوجه شوید تصور کنید یک مسئلۀ ریاضی یک قفل است و راهِ حل‌ها، کلیدند. قفل‌ها آدم‌ها را کنجکاو می‌کنند که تلاش کنند قفل‌ها را باز کنند. حالا یک نفر پیدا شده که می‌گوید توانسته است یک قفل را باز کند. تا اینجا همه چیز عادی است. شما از او می‌خواهید کلید را به شما نشان دهد. شما درخواستِ عجیبی نکرده‌‌اید، چون وسیله‌ای که قفل را با آن باز می‌کنند کلید است. اما اگر آن فرد بگوید قفل را با کلید باز نکرده و در عوض، راهِ سریع‌تری پیدا کرده که می‌تواند به شما هم آموزش‌اش دهد، لابد شما کنجکاو می‌شوید که آن راه را یاد بگیرید و از او می‌خواهید راهش را توضیح دهد و او یک وسیلۀ عجیب از جیبش درمیاورد و می‌گوید : «خوب! بادقت گوش کنید که این راه رو هر جایی گیر نمیارید! اسمِ این وسیله گورمونتافه. برای باز کردنِ این قفل کافیه گورمونتاف رو سه بار وارد دماغتون کنید و بعد این متنِ سه صفحه‌ای رو حفظ کنید و همزمان که این متن رو از حفظ می‌خونید، گورمونتاف رو روی قفل بکوبید، در این صورت قفل باز خواهد شد». شما امتحان می‌کنید و قفل هم باز می‌شود.

شما از او می‌پرسید این وسیله چطور کار می‌کند و چرا با این کارها قفل باز می‌شود؟ او می‌گوید: «مهم نیست. این رو خوب یاد بگیر که جایی این چیزارو بهت نمی‌گن! می‌دونی چقدر سریع‌تر می‌تونی قفلا رو اینجوری باز کنی؟»

بله قفل باز شده است اما شما چیزی یاد نگرفته‌اید و واقعیت این است که هیچ مسابقۀ مهم قفل بازکنی‌ای هم در دنیا وجود ندارد. راستش را بخواهید ریاضیات هم همین است. شاید این روش‌ها برای آن آدم نان و آبی داشته باشد ( یعنی بتواند با این کار ها پولی برای خود دربیاورد) اما برای ما مردمِ معمولی که برای پیدا کردنِ کلیدِ آن قفل کنجکاو بودیم، چیزِ به دردبخوری ندارد. در بیشتر مواقع آسیب هم دارد (باتوجه به اینکه باید گورمونتاف را در بینی خود فرو کنیم!).